‘Ze is dood’ klinkt in mijn oor. Ik hoor de opluchting. Nadat ik haar heb gecondoleerd met het overlijden van haar moeder, bel ik de vrijwilliger af die de laatste weken naar dit adres ging. Ik hoor een zucht, ‘Gelukkig.’
Ik denk terug. Een paar weken geleden belde deze dochter en vroeg, half huilend, of er vrijwilligers naar haar moeder konden gaan. Ik maakte een afspraak voor een intakegesprek en ontmoette haar en haar moeder diezelfde middag. Een bovenwoning, spaarzaam gemeubileerd, geen planten, boeken, foto’s. Het is er koud. Een vrouw in een hoog-laagbed, klein, mager, ogen die me ontwijken. Een dochter, van mijn leeftijd, dikke wallen onder haar ogen, een ongelukkige blik. Tijdens het gesprek verzorgt ze haar moeder, schudt terloops haar kussen op, laat haar drinken, ze spreken niet met elkaar, raken elkaar niet aan, kijken elkaar niet aan.
Ik stel me voor, leg uit wat onze vrijwilligers kunnen doen en wat niet. Vraag of ze me wat willen vertellen over de situatie, wat verwachten ze van vrijwilligers, hoe vaak, hoe lang? Een wonderlijk gesprek volgt. Mevrouw zegt niets tenzij haar dochter haar aanspoort, dan komt er een kort ja of nee uit haar. De stiltes duren lang, zijn ongemakkelijk. Ik vraag me af waarom dit gesprek zo moeilijk gaat, vraag mevrouw hoe ze het vindt dat er vrijwilligers bij haar komen. Ze haalt haar schouders op, zwijgt. ‘Als u het niet wilt, gebeurt het niet’ verzeker ik haar. Dochter schiet overeind en zegt ‘Maar je kan niet meer alleen zijn en ik trek het niet meer hoor.’ Weer haalt moeder haar schouders op en zwijgt. We spreken af dat er twee middagen per week een vrijwilliger komt. ‘Vindt u dat goed?’ Schouderophalend knikt ze.
Ik peins welke vrijwilliger past in deze ongemakkelijke situatie. Het wordt Lies, een rustige wijze vrouw die stiltes aan kan. Met de dochter heb ik regelmatig telefonisch contact over de inzet van Lies bij haar moeder. Ze zijn allebei blij met Lies en tussen de regels door hoor ik flarden van het verhaal van deze moeder en dochter.
Mijn begrip voor wie en hoe ze zijn en hoe ze met elkaar omgaan, groeit. Iets van het verhaal vertel ik Lies, het maakt het makkelijker voor haar om bij de moeder te zijn.
Lies houdt het vol, accepteert de afwijzing van elk contact van deze vrouw. Haar middagen bij haar gaan in stilte voorbij.
Soms is de opluchting na een overlijden groter dan het verdriet.
