Psychiatrie in de jaren 70

Snel ruim ik na de lunch de zaal op, doe de medicijnronde, zet bloemen terug op tafel.

De meeste patiënten doen een middagdutje voor het bezoekuur begint.  

Om half drie maak ik mevrouw G wakker, help haar naar het toilet en met aankleden.

Als ik haar vertel dat haar man straks komt, wil ze haar oudroze mantelpakje aan, haar grijze pumps, haar parelketting, de gouden armband.

Voor de wastafelspiegel maakt ze zich op.

Geroutineerd pakt haar hand de lippenstift en de mascara, geconcentreerd smeert ze haar gezicht vol, doet een stapje naar achter, kijkt in de spiegel, lacht hard en begint te huilen.

Ik sus haar, droog haar tranen, veeg de lippenstift van haar wenkbrauwen en de mascara van haar mond en, terwijl we in de spiegel kijken, stuur ik haar hand.

‘Móóói’ zucht ze als we klaar zijn.

Precies om 3 uur opent een vriendelijke oude man de deur van de zaal, hij draagt een donkerbruin pak met een lichtbruine stropdas, pochet en manchetknopen.

Hij licht zijn hoed op en groet: ‘Goedemiddag dames, goedemiddag zuster, mag ik binnenkomen?’

Elke woensdag en zondag bezoekt hij zijn vrouw en elke keer vraagt hij beleefd of hij binnen mag komen.

Als hij voor mevrouw G staat, neemt hij zijn hoed af en buigt zich naar haar: ‘Dag lieve, wat zie je er prachtig uit, zullen we een wandelingetje maken?’

Ze staart hem aan, stoot mij aan en vraagt, als elke keer: ‘Wie is die man?’

Verdriet vlaagt over zijn gezicht maar hij wacht geduldig.

‘Uw man’, zeg ik.

Ze peinst, dan glijdt er een glimlach over haar gezicht: ‘O ja, dag lieve.’

Hij helpt haar overeind, brengt haar naar het toilet, wacht voor de deur.

Als ze de toiletdeur opent, helpt hij haar in haar jas, knoopt hem voorzichtig dicht, haalt een kammetje uit zijn zak en haalt het door haar haar, drapeert het sjaaltje tot het goed zit, geeft haar een kus op de wang en biedt zijn arm die ze gracieus accepteert.

Ze knikken naar ons, vriendelijk licht hij weer zijn hoed en groet: ‘Dag dames, dag zuster, tot straks.’

Kaarsrecht, arm in arm, in een ritme van tientallen jaren, draaien ze zich om en lopen langzaam naar de deur.

Dan pas zie ik de sliert toiletpapier, bruin besmeurd, die onder haar jas uit komt.  

Ik aarzel, ren dan geluidloos naar ze toe, grijp ongemerkt de sliert en trek er voorzichtig aan.

De rest komt straks wel.

Mevrouw G’s verblijf bij ons was een tussenstation tot er plaats was op de gesloten afdeling van een verpleeghuis.

Voor ze kwam werd ons, verpleegkundigen, summier iets verteld over haar achtergrond: het gegoede milieu waar ze uit kwam, haar manisch-depressieve psychose die sterk verergerde toen haar zoon zich van het leven beroofde. Hoe ze zich kort daarna voor een trein wierp. Amper op tijd werd ze weggerukt maar liep daarbij ernstig hersenletsel op dat haar geheugen en emoties diep ontregelde. Hoe lang hij voor haar zorgde. Tot het niet meer ging.

Dit voorval gebeurde vijftig jaar geleden.

Maar nog zie ik hen soms voor me.

3-3-2021

Een verkorte versie van dit verhaal, met de titel ‘Allerkeurigst’ , werd op 5-3-2021 gekozen als een van de vijf leukste, beste of meest opvallende ultrakorte verhalen en gedichten van week 9 in de Facebookgroep Schrijven Magazine: Ultrakorte verhalen.

Wankelend op geleende noren

kiezen mijn voeten een te snelle weg

als mijn ogen het wak waarnemen

zijn ze er al ingeschoven

diep de donkerte in.

In slow motion registreren hersenen

hoe voeten benen neerhalen

hoe broek bittere kou absorbeert

hoe zwaar nat trekt aan

billen borst schouders

hoe armen zoekend rondmaaien

hoe verkrampte handen vergeefs zich

vastklampen aan afbrokkelende ijsranden

dan loslaten.

Panisch gilt mijn stem tot de kou

mijn stembanden bereikt

verlamt

wat blijft is pijn

ijzig, adembenemend

mijn lichaam verstijft, wordt een

amorfe wiegelende massa

Grijnzend vriest het gat boven me dicht.

Dit verhaal werd op 19-2-2021 gekozen als een van de vijf leukste, beste of meest opvallende ultrakorte verhalen en gedichten van week 7 in de Facebookgroep Schrijven Magazine: Ultrakorte verhalen.

Inspiratie: de afgelopen week was het woord ‘SAMEN’ het thema van de Week van de Poëzie en tevens het Woord van de Week in de Facebookgroep Ultrakorte verhalen

Het is 1989.

Ik ben wat uitgekeken op mijn baan als medewerker gecoördineerd ouderenwerk en kom een vacature tegen voor de functie van coördinator SOS Telefonische Hulpdienst Dordrecht. (tegenwoordig: de Luisterlijn)

Een intrigerende functie.

Toch weifel ik: het is een HBO-functie, ik heb wel net mijn Hbo-diploma behaald maar als ik de taakomschrijving lees, lijkt dit me echt veel te hoog gegrepen.

‘Welnee, dit is je op het lijf geschreven’ vindt man.

Ik solliciteer.

Word uitgenodigd.

Vast een vergissing.

‘Ga toch maar’ zegt man: ‘dan kan je altijd daarna nog zien.’

De dag van het gesprek hebben mijn darmen en ik geen idee meer waarom ik solliciteerde.

Ik wil afbellen maar mijn vingers bellen man.

Ik bel hem zelden op zijn werk, dus loopt hij geschrokken zijn vergadering uit: ‘Wat is er aan de hand?’

Ik vraag hem: ‘Sorry maar waarom doe ik dit ook al weer?’

Ik hoor hem lachen, een sigaret opsteken en gaan zitten.

Dan noemt hij uitgebreid alle argumenten op waarom ik de perfecte persoon ben voor deze functie.

O ja.

Zucht.

Natuurlijk.

Het sollicitatiegesprek loopt als een trein.

Ik word aangenomen als coördinator, groei na een paar jaar door tot directeur.

Man heeft gelijk:

Van 1989 tot 1999 heb ik de leukste werkplek die er bestaat!

Ik leer vrijwilligers trainen en begeleiden en de organisatie door moeilijke tijden leiden.

Ik geniet van bijna alles wat op mijn pad komt: de mensen, het werk, de plek.

Maar het meest, tot op de dag van vandaag, van de vriendschappen voor het leven die daar en toen ontstonden.

Een verkorte versie van dit verhaal werd op 5-2-2021 gekozen als een van de vijf leukste, beste of meest opvallende ultrakorte verhalen en gedichten van week 5 in de Facebookgroep Schrijven Magazine: Ultrakorte verhalen.

begrijp je de taal van mijn hand

als je hem niet kan schudden,

lees je de lach rond mijn ogen

als mijn mond is bedekt,

voel je de warmte van mijn armen

als ze naar je zwaaien,

is een gebaar ook waar

zonder aanraken van elkaar?

overbruggen woorden

de afstand tussen ons

of zweven ze weg tussen

optrekkende auto’s

en krijsende meeuwen?

Hoe leeg is de lucht tussen ons?

4-2-2021

Dit gedicht haalde de eerste ronde van de grote landelijke dichtwedstrijd ‘Prijs de Poëzie’ en kreeg deze feedback:

‘Een gedicht waarin wordt gesuggereerd hoe moeilijk het is om echt contact te maken. De taal van een hand. Of de lach rond iemands ogen? Een zwaaiend gebaar? Of moeten we toch onze toevlucht zoeken tot woorden? Maar het gedicht twijfelt toch of woorden voldoende adequaat zijn om contact te maken. Een interessante dichtoefening.’