Voor Elisabeth

Vandaag wordt mijn grote broer zestig.

Ik bel de instelling waar hij woont en vraag hoe het met hem gaat, kan hij bezoek aan vandaag? Van mij en zijn moeder?

De verpleegkundige vertelt dat hij wat afwezig is, in zichzelf gekeerd. Maar hij heeft zichzelf vanmorgen wel zonder aansporen gewassen en aangekleed.

Zijn angsten en wanen lijken wat minder actief.

‘Ik denk dat hij het fijn vindt als jullie komen, een rustig bezoekje gaat vaak goed. Tenminste, als je hem niet aanraakt. Maar dat weet je.’

Dat weet ik.

Ik bel het verpleeghuis hoe het met mijn moeder gaat vandaag.

‘Ze heeft een rustige nacht gehad en vindt het vast fijn als je komt’, zegt de verzorgende.

Ik vertel dat ik samen met haar, haar jarige oudste zoon wil bezoeken.

‘O, dat wil ze vast wel, ze maakt graag ritjes met jou.’

Ze zit klaar in haar mooiste jurk, donkerrood met een roze sjaal om haar schouders.

Vragend dwalen haar ogen over me heen, tot ze me herkent.

Haar gezicht licht op.

Als ik haar knuffel, legt ze haar hoofd op mijn schouder.

Even zitten we zo.

‘Mam, ga je mee naar Koos? Je oudste zoon? Hij is jarig vandaag.’

Onzeker kijkt ze me aan.

‘Mam, ga je mee, een ritje in de auto? Dan gaan we even taart eten bij Koos, hij is jarig.’

Ze knikt weifelend.

Ze zit naast me en kijkt om zich heen, tikt af en toe op mijn arm, wijst naar uitbottend lentegroen, bomen, de strakblauwe hemel.

Ze lacht, geniet geluidloos.

Woorden hebben haar al lange tijd verlaten.

Koos zit in een hoek van de afdelingshuiskamer.

Hij staart naar buiten, zijn hoofd luisterend geheven.

Ik wacht tot hij zijn hoofd wendt en zijn blik op ons valt.

Dan zwaai ik, roep ‘Gefeliciteerd Koos.’

Hij reageert niet.

Langzaam gaan we naar hem toe, vermijden onverhoedse bewegingen, daar schrikt hij van.

Ik manoeuvreer mijn moeder in de lege stoel naast hem.

Hij verstijft, kijkt nors voor zich uit.

Even zitten we zo.

‘Zal ik thee halen?’ vraag ik.

Ze knikken allebei. Mooi.

Als ik terugkom met thee, schenk ik in en leg de aardbeigebakjes die ik heb meegenomen op schoteltjes.

Langzaam drinken we thee, eten gebak.

Koos’ trekken verzachten, hij is dol op zoetigheid.

Af en toe kijkt hij naar mij, naar onze moeder.

Zij kijkt naar hem, verwonderd, vragend, haar lippen bewegen geluidloos.

Ik drink mijn thee, denk aan haar zelf gebakken appeltaarten, ze waren fameus in de buurt, net als de kwajongensstreken van mijn grote broer.

Als ze haar gebakje op heeft, veegt ze haar mond af met haar sjaal.

Ze kijkt naar Koos, reikt haar hand naar hem, aarzelt boven zijn arm.

Als Koos terugdeinst, trekt ze snel haar hand terug.

Tranen glinsteren in haar ogen.

In haar schoot verfrommelen haar handen de sjaal. 

Dan pakt ze een uiteinde van de sjaal.

Beweegt het langzaam naar hem toe, houdt het boven zijn been.

Behoedzaam legt ze het op zijn broek, strijkt het glad.

Dan trekt ze haar hand weer terug.

Alle drie kijken we naar haar roze sjaal op Koos’ vale spijkerbroek.

Koos’ gezicht vertrekt.

Hij heft zijn arm, aarzelt, legt dan zijn hand op de roze vlek.

Vredig zitten we bijeen.

8-4-2019

Luisterend naar het gemurmel om me heen sta ik in de rij.

Ik ben op tijd: voor me staan zo’n dertig mensen, achter me groeit de rij gestaag en kronkelt zich over het kerkplein.

Achter me klinkt ineens een luide vrouwenstem.

Als ik om kijk, zie ik een lange vrouw, perfect gekapt, gekleed in overwegend rood en paars, driftig gesticulerend in haar telefoon spreken.

Het volgende kwartier geniet de hele rij mee hoe ze een medewerker de mantel uitveegt en haar secretaresse spoedopdrachten geeft.

Ondertussen vertelt ze tegen de mensen naast zich dat ze geen kaartje heeft.

Ze weet dat de voorstelling is uitverkocht, maar hé, zij kan er vast nog wel bij.

Ik tracht me af te sluiten van al deze ongewenste informatie maar irritatie kruipt omhoog in me.

In stilte hoop ik dat er geen kaartje meer is voor haar.

Een half uurtje later zit ik op een mooie plaats aan het gangpad en kijk hoe de kerk volstroomt.

Speurend komt ze aanlopen, vraagt vriendelijk of de plaats naast mij bezet is.

Onzichtbaar krimp ik ineen maar schud eerlijk van nee.

Opgewekt installeert ze zich naast me en begint een geanimeerd gesprek met mensen op de rij achter ons.

Binnen een paar minuten weet iedereen om haar heen waar ze is geboren en hoe haar huidige huis er uit ziet.

Vergeefs probeer ik me voor haar af te sluiten.

Dat blijkt overbodig.

Als het koor inzet: ‘Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen’ ben ik getuige van een metamorfose.

Als bij toverslag transformeert ze in een ingetogen sereen ogende vrouw die vanaf de eerste noten volledig opgaat in de Mattheuspassion.

Opgelucht geef ook ik me over aan de muziek.

Als ik een keer tersluiks naast me kijk, zie ik net hoe ook over haar wang een traan glijdt.

In de pauze drinken we samen koffie en praten met zachte stemmen over wat ons raakt in Bachs meesterwerk.

Na afloop van een wondermooie uitvoering van de Mattheuspassion staan we op en verzamelen onze jassen en tassen.

We kijken elkaar aan.

‘Wat fijn dat je naast me zat, ik wens je mooie Paasdagen’ zegt ze.

Van ganser harte wens ik haar hetzelfde.

26-3-2016