HAVO 2 1967

De metamorfose vindt plaats als meneer A de lokaaldeur sluit en zich naar de klas wendt.

Als een vleesgeworden norse Beethovenbuste buldert hij vijftig minuten lang tegen ons, een klas vol pubers die hem verstijfd aanstaren.

Wie het antwoord niet weet op zijn vraag is stommer dan het achtereind van een varken.

Wie fout antwoordt, hoort nog onder moeders rokken.

Onze schaarse goede antwoorden zijn toevalstreffers van uilskuikens.

Leeghoofden zijn we, terug naar de kleuterschool moeten we maar dat wil hij de kleuterjuf niet aandoen.

Een jaar wordt er verbleekt, gehuild, overgegeven, flauw gevallen, in broeken geplast.

Dan vertrekt hij, ‘geen lol aan bij die lamzakken hier.’

HAVO 3 1968

Op een kluitje staan we bij de deur en staren.

Tafels staan schots en scheef, stoelen zijn omgegooid.

De vloer is bezaaid met boeken, schriften, pennen, etensresten.

Op het bord scheldwoorden en karikaturen.

Meneer R, de mister Bean lookalike, staat ineengedoken bij het open raam, heftig trekt hij aan een sigaret, schichtig rondkijkend blaast hij de rook naar buiten.

In de school mag niet gerookt worden.

Vrieskou en tabaksgeur stromen het lokaal in.

Hij beeft, mompelt iets onverstaanbaars.

We gaan naar binnen, zetten tafels recht, rapen stoelen op, gaan zitten.

De stilte is adembenemend.

Niet eerder was het zo erg.

19-10-2015

Wij waren jonge ouders in de jaren 70 en 80.

Jonge ouders met mooie idealen, wij zouden het anders doen, wij zouden niet autoritair opvoeden, wij zouden praten met ze en uitleggen en overtuigen en ze spelenderwijs leren om zelf na te denken. En we zouden ze alle ruimte geven om zelf te ervaren en uit te proberen.

Al toen jongste nog heel klein was, had hij af en toe de slappe lach.

Als zijn grote broer kiekeboe speelde met hem gleed hij slap van de lach uit zijn kinderstoel.

Heerlijk om te zien, je lachte vanzelf mee.

Toen ze wat ouder waren, vier en zeven, cultiveerden ze die slappe lach tot een onnavolgbare en helemaal niet amusante act waarin ze in eendrachtige samenwerking de avondmaaltijd ontwrichtten.

Oudste had de rol van aangever, als de maaltijd op tafel stond, provoceerde hij : ‘Bah wat een goor eten’ en keek ons en zijn broertje aan.

Die nam de uitdaging aan en samen zochten ze vergelijkingen voor de aanblik van het eten (kots, modder, poep enz.).

De grootste lol hadden ze, ondertussen afwachtend hoe wij ons hieruit gingen redden, wetend dat wij niet snel rigoureus ingrepen.

Ons ‘Nou jongens, hou op, dat eten is prima,’ leidde enkel tot grotere lachsalvo’s: ‘Neeee, het is goorgoorgoor.’

Oudste hield ons ondertussen wel nauwlettend in de gaten, die wist haarfijn hoe ver hij kon gaan.

Jongste was daarvoor al te ver heen in dit fantastische spel, die lachte zich tranen en ging onverbiddelijk richting onbeheersbare slappe lach.

Hikkend kronkelde hij heen en weer op zijn stoel en stuiterde tenslotte naar adem happend naar de grond en lachte daar verdwaasd verder in een onstopbare stuip.

Gierend herhaalden ze alles wat we zeiden, altijd een probaat middel tegen opvoedende ouders.

Het was ze weer gelukt om onze mooie opvoedidealen onderuit te halen.

Wij lachten allang niet meer maar zuchtten: ‘Nee hè, niet weer deze scène bij koud wordend eten.’

Er restte ons niets anders dan daadwerkelijk ingrijpen want alleen door ze uit elkaar te halen stopte deze broederlijke kongsi.

Een van de twee werd op de gang gezet, het maakte niet uit welke, want hun act was alleen succesvol met twee spelers.

Zonder publiek op de gang doofde de hilariteit vanzelf uit, net als bij de achterblijver in de kamer die tegen onze pokerfaces aan keek.

Onze lol kwam ’s avonds als ze op bed lagen en we de eendrachtige samenwerking in hun act bewonderden en nog nagenoten van die uitbundige slappe lach.

Deze act was van voorbijgaande aard, gelukkig, het leidde toch altijd tot koud eten.

Pas nu stemt die herinnering tot weemoed.

Hoe zou het zijn om die twee schatjes, veertigers nu, nog eens onder de tafel te zien glijden van de slappe lach?

Ik zou niets doen om ze te stoppen.

12-1-2016

De arts komt zijn kamer uit, roept: ‘Meneer v B?’ en kijkt zoekend de volle wachtkamer rond.

Zonder een teken van herkenning glijden zijn ogen over me heen.

Ik zeg ‘Hij is even naar het toilet.’

Nog een keer roept hij de naam van mijn man en zegt dan tegen de balie-assistente: ‘Hij is er niet, geloof ik.’

Ik sta op en herhaal wat luider ‘Hij is even naar het toilet’.

‘Wie bent u?’ vraagt de arts.

Stomverbaasd staar ik hem aan.

Al acht maanden komen we samen wekelijks bij deze oncoloog.

Ik weet dat al zijn aandacht gericht is op de patiënt en waardeer dat zeer.

Maar hoe bestaat het dat hij daarbij de mens die naast de patiënt zit volstrekt over het hoofd ziet?

Ineens herinner ik me al die ‘kleinigheden’ die me eerder opvielen en die ik meestal opzij schoof omdat hij zo’n kundig arts is:

Hij steekt zijn hand uit naar mijn man en begroet hem hartelijk: ‘Hoe gaat het met u?’

Ik krijg pas een hand als ik de mijne uitsteek en hij begroet me niet.

Hij kijkt mij tijdens het consult niet aan, betrekt me niet bij het gesprek.

Als ik een vraag stel, luistert hij met neergeslagen blik, kijkt dan mijn man aan en vraagt hem ‘Is dat ook een vraag van u?’

In het begin beaamt mijn man dat, dan kijkt de arts hem aan en geeft hem antwoord.

Later doen pijn en morfine hun werk en komt het vaker voor dat ik vragen stel die bij mijn man niet meer opkomen.

De reactie van de arts blijft hetzelfde, hij geeft alleen antwoord als mijn man dat wil horen.

Een keer reageer ik: ‘Maar ík wil dit graag weten.’

Hij reageert ‘Het gaat hier om de patiënt.’

Alsof hij een lastige mug wegwuift.

Pas jaren later dringt het ten volle tot me door: ik was niet eens een mug, ik was lucht voor deze arts.

31-12-2015